من هنوز تحقیقی ندیدهام که به طور مشخص بر رابطه بازار کتاب و شکلگیری ادبیات مدرن فارسی تمرکز کرده باشد (البته منظورم کلیبافیهایی مثل شکلگیری حیطه عمومی و از این دست نیست)، بلکه در این راستا چرخش کتاب، تیراژ، هزینه چاپ و سود و تفاوت هزینه چاپ در مناطق مختلف نشر فارسی (بمبئی، قاهره، تهران و مانند آن)را بررسی کند. مثلا به سرگذشت کتاب «عشق و سلطنت» که برخی آن را اولین رمان فارسی میدانند و یا لااقل چنین ادعایی درباره ان شده است نگاه کنید. موسی نثری، که در آن زمان مدیر مدرسه دولتی نصرت در همدان بوده است، تصمیم به نگارش یک رمان تاریخی سه جلدی میگیرد. در شش ماه جلد اول را مینویسد. اما با توجه به عدم استطاعت مالی سه سال طول می کشد تا بتواند این جلد اول را، آن هم بعد از گرفتن مساعدت از آقای امیر نظام همدانی در پی اشاره آقای عظام الملک همدانی، در سال هزار و نهصد و نوزده منتشر کند.
مدتی بعد در اثر کمیاب بودن نسخ کتاب «حسبالخواهش» حاجی فتح الله مفتون یزدی، چاپخانه «نصرالله و شرکا» در بمبئی دوباره کتاب را در سال هزار و نهصد و بیست و سه منتشر میکند. در موخرهای بر این چاپ حاجی فتح الله مفتون یزدی از بیعلاقگی مردم به خواندن این دست اثار اشاره کرده و میافزاید بسیاری ملامت میکنند و ناشر و نویسنده را «طماع»میخوانند چرا که قیمت کتاب دو برابر قیمت کتابی با قطر مشابه در «فرنگستان» است. و البته به درستی در ادامه اشاره میکند که دلیل ان تیراژ پایین کتابهای فارسی نسبت به کتابهای منتشره به زبانهای اروپایی در نتیجهی قلت خوانندگان است.