کشیده شدن کرمان به بازار اروپا از اواسط قرن هفدهم و با شهرتی که کرکِ بُز این منطقه به دست آورد تسریع شد. طبیعتا اروپاییان که در گمبرون (بندرعباس) بودند دنبال یافتن کالایی برای تجارت در منطقه مجاور می‌گشتند. کاهشِ دسترسی به موی سگ آبی، که در آن روزگار در صنعتِ کلاه‌سازی اروپا استفاده می‌شد، کلاه‌بافان اروپایی را جذب کرک بز کرمان کرد. از حدود هزار و ششصد و پنجاه شاهد رقابت بین شرکت کمپانی هند شرقیِ هلند با کمپانی هند شرقیِ بریتانیا برای گرفتن نبض تجارت این کالا هستیم (پیشنهاد می‌کنم شرح مفصل آن را در مقاله رودی متی بخوانید). انواع روش‌های پرداخت زودهنگام و نقدی، و‌ روابط اجتماعی و سیاسی برای به دست اوردن دست بالا در این تجارت وارد ماجرا شد و البته اولین اعتراضات بافندگان منطقه، ناشی از کاهش مواد بافندگی، نیز در همان سال‌ها ضبط شده است؛ اعتراضاتی که چند قرن بعد، البته با تغییر مختصات و دست اندرکاران، به یکی از اولین حرکت‌های اعتراضی کارگری در ایران، قیام شالبافان، تحول یافت. دستنویسی که می‌بینید را جزو اسناد کمپانی هند شرقی دیدم. مربوط به سال هزار و هفتصد و بیست و نه است و در دفترچه یادداشت شخصی و به قلم جان هورن، مامور کمپانی هند شرقی در گمبرون (بندرعباس) که خبر ورود کاروان کرک کرمان را ضبط کرده است.

دنیای دیجیتال شده‌ی ارشیو ملی هند منبع غنی‌ای برای شناخت تاریخ کرمان است؛ یک مثال این سند است: سال هزار و سیصد و نوزده و کوران جنگ جهانی دوم است. کنسول بریتانیا در کرمان احتمال به دپارتمان ارتباطات نامه‌ای نوشته و نظراتش را درباره برنامه‌های فارسی رادیو بمبیی که تازه اغاز به کار کرده بود داده است. کنسول این رادیو را از تحویل پروپاگاندا به سبک المان حذر می‌کند و می‌گوید پروپاگاندای مستقیم جواب معکوس می‌دهد در ایرانی‌ها و به جای ان ابراز اهداف بریتانیا را از دهان مسلمانان سایر نقاط دنیا پیشنهاد می‌کند. براساس مشاهدات و شنید‌ه هایش هم پیشنهاداتی جزیی درباره شمرده خواندن اخبار و نظایر ان داده است.

(نامه از فردی به نام حاج سید میرزای شیرازی به ادوارد بروان.)
بیست و یک شهر رمضان
یک ژوئن هزار و هشتصد و هشتاد و هشت
خدمت <همایون> مستر برون صاحب زید اجلاله <…> شود.
آن سفر کرده که صد قافله دل همره اوست
هرکجا هست خدایا به سلامت دارش
عرض می شود، که شرح حرمان از درک خدمت و فیض صحبت شما بسیار مشکل و مفارقت شما خیلی بر همگی موثر، و جای شریف در یزد خالی و نمایان است. بعد از تشریف بردن شما تا حال تعلیقه شما زیارت نشده. امید که خداوند در همه جا حافظ و ناصر شما باشد و انشاالله در منازل بین راه خوش گذشته و چشم به راه تعلیقه شما که زیارت شود و احوالات شما معلوم شود. پاکتی در شیراز جناب میرزا علی آقا به نام شما فرستاده بودند. لهذا دست آویز نموده این عریضه عرض که در جوف فرستاده شود و اظهار شوق خدمت و خلوص بشود. زیاده زحمت نمی دهد همه دوره مترصد زیارت دستخط شریف هستم. باقی ایام عزت مستدام . الحاج سید میرزا شیرازی

از شیراز به کرمان، هزار و هشتصد و هشتاد و هشت
خدمت سرکار دکتر براون صاحب، برلیس صاحب می‌گوید نه هفته <و نه> وقت دارید تا اول اکتبر اگر راست به شیراز بیاید و معجلا از راه بوشهر بروید به وقت می‌رسید. حال اگر می‌آیید زود اطلاع بدهید کاغذ از لندن چند دانه حاضر است چه کنم. کلید صندوقخانه را اگر نمی‌آیید زود بفرستید اسباب شما را بیرون بیاورم بفرستم. حیدرعلی
خدمت سرکار حکیم صاحب دکتر براون مفتوح شود.
(ارشیو‌ ادوارد براون؛ دانشگاه کمبریج)

نامه‌ای از افضل‌الملک یک ماه پس از دستگیری میرزا آقاخان کرمانی و شیخ احمد روحی
در زیر برای مخاطبین این صفحه نامه‌ای را در ادامه دو نامه شیخ احمد روحی به همسرش طلعت ازل ضبط می‌کنم. این نامه نیز در آرشیو قمرتاج دولت‌آبادی در مجموعه دنیای زنان در عصر قاجار (دانشگاه هاروارد) در دسترس است که توضیح مفصل آن را پیش از این در مقاله مربوط به نامه‌های شیخ احمد روحی آورده‌ام. نامه تاریخ و نویسنده‌اش معلوم نشده بود که من آن‌ها را شناسایی کردم.
از افضل‌الملک (جدی افندی)، برادر شیخ احمد روحی، از ایران احتمالا به مقصد قبرس جهت همسر شیخ احمد روحی
تاریخ نگارش بیست و هفت جمادی‌الثانی هزار و سیصد و سیزده/بیست و چهار آذر هزار و دویست و هفتاد و چهار)
—–
سلام علی سلالتکم. امروز که دوشنبه بیست و هفتم است از ماه جمادی‌الثانی، یک ماه است که نه شب خواب، نه روز آرام دارم. ماه گذشته مثل همین روز چهار نفر پلیس به خانه [میرزا آقا] خان، بعد به منزل ما آمدند تمام خانه را گردش کرده، چیز مضری ندیدند. خان را با کاغذهای او به باب ضبطیه بردند، جناب شیخ [احمد روحی] را هم از قاضی کوی برداشته، بردند. پانزده روز در استنطاق بودند. روز پانزدهم که دوازهم ماه جمادی‌الثانی باشد خان و حاجی میرزا حسنخان [خبیرالملک] و جناب شیخ را در واپور [=کشتی] کروت روانه طرابوزن کردند که از آنجا به ارض روم بفرستند. بعد معلوم شد که تماما اسباب‌هایی ست که سفیر ایران فراهم آورده و حضرات را به طهران خواهند برد. به عجز و لابه پیش سفیر رفتم، سفارشی برای صدراعظم ایران گرفتم که بیست روز بعد از جناب شیخ با ابوالقاسم [برادر جدی افندی] روانه ایران شده، شاید برای ایشان کاری کنیم. بیست و پنجم این ماه که دو روز قبل باشد کاغذی که خان و شیخ از توی واپور نوشته‌اند و از طرابوزن فرستاده‌اند رسید. معلوم شد که ده روز تا طرابوزن رفته‌اند. دستور‌العمل‌ها نوشته‌اند، اما حیف که بعد از آنکه کار گذشته بود کاغذ ایشان رسید. پانزده روز در خانه ماندم. روز پانزدهم اسباب‌های خانه خان و خانه خودمان مزاد کرده، مندر [لغت ترکی به معنای تشکچه] و پرده و کاریوله [لغت ترکی به معنای تخت] و ظرف مس و صندلی و آیینه و غیره آنچه بود مزاد کردم. بعضی را همسایه‌ها و بیشتر را دلال‌ها خریده، بردند. اما خیلی ارزان. مثلا چرخ خیاطی ابوالقاسم را که دو لیره قیمت داشت در سه مجیدی خریدند. باقی پرده و مندر کهنه را شما از این قرار حساب فرمایید.
توضیح: افضل‌الملک در مقدمه کتاب «هشت بهشت» تاریخ دستگیری شیخ احمد روحی و میرزا آقاخان را ماه رجب هزار و سیصد و دوازده آورده است اما این نامه در کنار امارات دیگر تاریخ دستگیری را به ماه جمادی‌الاول سال هزار و سیصد و سیزده تصحیح می‌کند.