این جملات را سید حسن تقی زاده بیش از نود سال پیش نوشته است:
پیش از ظهور مشروطیت در ایران تکیه کلام عامه لفظ “مسلمانان” و ترکیبات آن بود. در سر هر مطلبی می گفتند: “مسلمانان انصاف ده آی این طور نیست؟”” مسلمان آخر رحم هم خوب چیزی ست” “یک مسلمانی پیدا شود بگوید بابا چرا هم چو می کنی” “بابا آخر مال مسلمان است چرا تلف می کنید” “خدا نصیب هیچ مسلمانی نکند” و هکذا. بعد از ظهور مشروطیت صحبت تمدن اروپا و علم و فضل و کمال و عقل و اخلاق فرنگی خیلی رایج شد و دیگر همه در اظهار اطلاع از فرنگ و مخصوصا نکته سنجی و خرده گیری از ایران و نقادی معایب ایرانیان بلبل شدند. در این دوره علاوه بر یک مشت بلکه یک خروار عبارات “تکیه کلام” های عجیب دیگر از قبیل “روح این مسئله” و “روح اجتماعات” “فلسفه ی این کار” وغیره یک تکیه کلام عجیب تازه ای هم بی اندازه در میان جوانان فرنگی مآب و بدتر از آن ها در میان قبا راسته های پر مدعا و خودپسند منتشر و عادی شد و آن این است: “این ایرانی ها چه مردمان غریبی هستند” ” امان از دست این ایرانی ها”” این عادت ایرانی ست” “ما ایرانی ها چیز عجیبی هستیم”…الخ.
پیش از ظهور مشروطیت در ایران تکیه کلام عامه لفظ “مسلمانان” و ترکیبات آن بود. در سر هر مطلبی می گفتند: “مسلمانان انصاف ده آی این طور نیست؟”” مسلمان آخر رحم هم خوب چیزی ست” “یک مسلمانی پیدا شود بگوید بابا چرا هم چو می کنی” “بابا آخر مال مسلمان است چرا تلف می کنید” “خدا نصیب هیچ مسلمانی نکند” و هکذا. بعد از ظهور مشروطیت صحبت تمدن اروپا و علم و فضل و کمال و عقل و اخلاق فرنگی خیلی رایج شد و دیگر همه در اظهار اطلاع از فرنگ و مخصوصا نکته سنجی و خرده گیری از ایران و نقادی معایب ایرانیان بلبل شدند. در این دوره علاوه بر یک مشت بلکه یک خروار عبارات “تکیه کلام” های عجیب دیگر از قبیل “روح این مسئله” و “روح اجتماعات” “فلسفه ی این کار” وغیره یک تکیه کلام عجیب تازه ای هم بی اندازه در میان جوانان فرنگی مآب و بدتر از آن ها در میان قبا راسته های پر مدعا و خودپسند منتشر و عادی شد و آن این است: “این ایرانی ها چه مردمان غریبی هستند” ” امان از دست این ایرانی ها”” این عادت ایرانی ست” “ما ایرانی ها چیز عجیبی هستیم”…الخ.
سید حسن تقی زاده، مجله ی کاوه، 18 ژانویه 1920.
