کنار اصرار بزرگسالان به کت و شلوار نشسته بودم
در حالتی از احساساتِ رنگ پریده و
شوخی‌های مدیر با پدرم
به من نمی‌چسبید
*
کنار صندوق پیشنهادات و انتقادات
پیرمردی نشسته بود با بافت‌های برعکسِ ماهیچه
او به خوردن ماستِ رقیق شده عادت داشت
و انتقاد شبیه یک کاسه بود
توی کیفِ ما
*
“اهل کاشانم” را می‌خواندیم و
با یک دست ردیف عقبی را از کاری که می‌کرد منع می‌کردیم
فهمیدیم “به نوبه‌ی خود” یکی از قواعد تاریخی ماست
برای همین گرچه راننده سرویس مشکلی با نشستن کنار دنده‌ی بلندِ لرزانش نداشت
ما داشتیم
*
شب، پدرم مجریِ اخبار را نشانم داد و گفت:
“کسی که زندگی می‌کند
تنها تبلیغات را تفسیر می‌کند”
من سری تکان دادم
و مهارت‌های اجتماعی مثل بیسکوییت مادر
زیر دندانم خرد می‌شد

من حرف که می‌زنم انگار یک کمد خاک می‌گیرد
و دیوارهای یک اتاق در زیرزمین خانه
بالا می‌آیند:
«ما پیش از این به پدر تو گفته بودیم
و پدرت هم به پدرش
باید این جنازه را زودتر چال کنید»!
***
ما با ورژن جدیدی از زبان آشناییم
که معنای آنچه می‌گوییم را
از مجری تلویزیون می‌پرسیم
و خواهش می‌کنم اشتباه نکنید
این یک شعر عاشقانه است
منتها در انتخابِ معشوق مردد مانده
***
من دولت که سر کلاس می‌آید از کلاس بیرون می‌روم
و دولت بیرون ایستاده
می گوید: «سیگار می‌کشی»؟
و من سیگار را که از دست دولت می‌گیرم
دولت می‌گوید: «کاش همه ما روزی به سیاره‌ای دیگر می‌رفتیم»
بعد شلوارش را کمی بالا می‌دهد و از من می‌خواهد زخمش را نگاه کنم و دل بسوزانم
و بعد من و دولت خواب‌هایمان را با هم قسمت می‌کنیم
***
از خرید کالا از سوپر مارکت که می‌آیم
خرید کالا در سوپرمارکت منتظرم است
این پا و آن پا می‌کند و می گوید: «قرار نبود زمستان که می رسد بر فروشنده‌ها یخ ببارد»
و بعد دست مرا می‌گیرد و به مردی روی یک بیلبورد بزرگ نشانه می‌کند و می‌گوید:
«حقیقتش این است که بیلبوردها سرفه می‌کنند».
***
این یک شعر عاشقانه است
و من بین دولت و خرید کالا از سوپرمارکت باید یکی را انتخاب می‌کردم
و حالاست که موزه ها تعطیل شوند
و این شعر روی دستم بماند
مثل نان روی سنگفرش

سوار هواپیما بودیم
و هواپیما به دور زمین می‌چرخید
و می‌دانستیم دیگر فرود نخواهیم آمد
و سقوط هم احتمالا نخواهیم کرد
تنها چیزی که مانده بود انرژیِ پرواز بود
و ما مسافران هیچ کدام چیزهایی که بعدا به یاد آوردیم به یاد نداشتیم
مثل اینکه اجداد بعضیمان اجداد بعضی دیگر را در یک ناکجا آبادِ دوردست دیده بودند
و حالا این گذشته مشترک به کار کشیدنِ تفنگ از دست مخالف می‌آمد
و اجدادمان هم نمی‌دانستند که یک دیدار ساده هزاران سال بعد
در یک هواپیما چه قدر به کار می آید
و بعضی‌ها می گفتند: «قرار نیست در گذشته چیزی باشد
ما همین حالا با هم و علیه آن‌ها می شویم»، و به منفعت ما قسم می خوردند
خیلی زود ما هواپیما را به دست آورده، از دست دادیم، دوباره به دست آوردیم و در آخر به طور کامل از دست رفت
الان عمری ست که وظیفه‌ام نگاه کردن به آسمان است
و حمل کردن چمدان
چمدانی که مال من نیست و
آسمانی که گرچه خیرش به حاکمان می‌رسد
شرش دامن همه را به تساوی می‌گیرد.

دارند می‌آیند تو را ببرند رفیق قدیمی
دیگر نیازی نیست از چشمی در بیرون را بپایی
حالا می‌توانی برایشان چای بیاوری
حالا می‌توانی از همان مرغی که برای ما پختی
بهشان تعارف کنی
آنها مثل ما اصرار به رفتن نخواهند داشت
آنها مثل ما نمی‌گویند کمک کنی ساکهایشان را تا خیابان ببرند
آنها مثل ما نمی‌پرسند راستی آخرین بار که عاشق شدی کی بود
دیگر نیازی نیست صدای تلویزیونت را هی کم و کمتر کنی
یک در بزرگ بر دیوار خانه‌ات آویزان کرده بودی
دیگر لازم نیست در خیالت از آن فرار کنی
دارند می‌آیند رفیق قدیمی
نگران اجاره خانه نباش
آخرین قبض موبایلت را بگذار بعدها که از پیششان آمدی پرداخت کن
شاید تا آنوقت شرکت مربوطه را یک شرکت مربوطه دیگر خرید و پیچیدی
ما هم تا آنوقت تا آن قدر که به ما مربوط می‌شود غمگین می‌شویم
خوب شد همه فیلم‌هایت را برایم امضا کردی
تا برگردی گوشه‌ای در خانه دارم که جلویش که می‌روم
درها بسته می‌شود

Painting: Ilya Repin, Putting a Propagandist Under Arrest, 1880-1889

با استفاده از دوگانه زن اثیری/لکاته صادق هدایت در بوف کور باید گفت که فروغ برای بسیاری تبدیل به زن “اثیری” تاریخ ادبیات ایران شده است. اثیری شدن او تا حدی محصول روایت‌های رازآلود از زندگی کوتاه او، دسترسی محدود به زیست روزمره‌اش، و البته ناشی از برخورد شهودی و تجسم امیال و آرزوهای شخصی در کالبد او بوده است. اثیری شدن به خوانندگان فروغ این امکان را داده که خیالات عاشقانه خود را با او قسمت کنند و یا در منش عاشقی/معشوقی خود در جست‌و‌جوی فروغ باشند. در عین حال این اثیری شدن جایگاه فروغ را در تاریخ شعر ایران عمود بر بقیه شاعران زن کرده است؛ به طوری که او نه صرفا یکی از شاعران در جغرافیای نوگرایی که به یک الگو برای دست اندازی و بازتولید شاعرانه تبدیل شده است، الگویی که از محدوده استعاره‌ها، موضوعات شاعرانه، و تکنیک‌های بلاغی گرفته تا لحن قرائت شعر و حتی شیوه زیست شاعرانه را بر بسیاری کنش‌گران شعر اعمال می‌کند. حتی محققانی چون کریمی حکاک که مخالف برکشیدن نیما به عنوان فیگور پدر برای شعر نو هستند، با اشتیاق فراوان از جایگاه یکه فروغ دفاع می‌کنند. به عبارتی می‌توان گفت که جایگاه “اثیری” فروغ شعر نو را زیر نوعی از مادرسالاری فرو برده است.

او با کلماتی که جملات قبض‌های برق را می‌نویسد
و با اعدادی که به سال و ثانیه به یک میزان شبیه است
سایه‌ی مرا پشت میله‌ها نشانم می‌دهد
صخره‌ها برای بلعیدن منتظر انگشت اشاره‌اند
ترس- که زبان مادریم است
از پستانی وارونه شیر می‌خورد

–
عاقبتم
گودی ایست
که فراموشم خواهد کرد
Painting by: Goya

پدرت هوای لوله‌های شوفاژ را می‌گرفت
مادرت با پتو ایستاده بود و
صورتش مثل تنه‌ی درخت سی ساله‌ی گیلاس شده بود
شاخه‌هایش سرازیر از لیوان، دیس، تابه
آهنگی که یادت نمی‌آید در چه روز کودکی یا جوانی شنیده‌ای
کلماتیش را لای زمزمه می‌خوری
تلویزیون باران و برف و حوادث طبیعی را مرور می‌کند
و در یک تبلیغ خوشحالی‌ی یک کاناپه را نشانت می‌دهد
سیگار را زیر لوله می‌گیری تا خاموش شود
از لوله صدای هوا می‌آید
عارفانه نیست اما
راهی جز این نداری.
کرم‌هایی که از ذهنت بیرون می‌آیند
بعد از تناسل
به ذهنت بر می‌گردند

مثل یک آیین قدیمی که در گوشه‌ی یک تخت بیمار افتاده بود
میلِ شمارشِ معکوس برایِ بیمارِ قلبی
و پرستوهای قرص
که رگه‌های ابله بدن را تک می‌زدند
چون یخی که دارکوبِ آفتاب‌هاست

–
پس از باران به جهت شمارش حلزون‌های برعکس
بیرون رفتیم
پاهامان بر جاده‌یی که در آن گوشه‌‌ بیمار افتاده بود
ساییده می‌شد و
صدای خش خشش را
با صدای قلب اشتباه می‌گرفتیم

Painting  by: Paul Klee

مشروط کردن شادی
به کلماتی که هر چه دهان باز می‌شود
و هر چه به دهان خیره می‌شوم
جز صدای لوله‌یی که انتظار ترکیدن هم ندارد
آه! مشروط کردن دراز کشیدن و لم دادن
و گذشته را سیخ زدن و خیال را
خیالمان باید تخت باشد
مشروط به ورود کسی که نه می‌شناسیم
و نه می‌دانیم چرا باید آدرس خانه‌مان را بداند

–
هر روز بادهای سرد
از میان میله‌های جرثقیلی که هیچ چیز را بالا نبرده
عبور می‌کنند